© Dieter Willems | Beleef de tuin

Waarom?

Een blauwgroen schoolplein is zoveel leuker en gezonder dan een grijze, verharde oppervlakte! Buitenspelen in de natuur prikkelt de fantasie en maakt kinderen creatief in hun spel. Ze geraken spelenderwijs bekend en vertrouwd met de natuur. Meer groen lokt ook meer biodiversiteit. Denk dan bijvoorbeeld ook aan bloemenweides en fruitbomen. Helemaal cool wordt het met een buitenklas, midden in de natuur. Zo breng je de theorie naar buiten, recht de praktijk in!

Er zijn nog meer voordelen. Het afstromende regenwater van daken en verharding kan afgeleid worden naar natuurlijk ingerichte zones. Daar infiltreert het in de bodem. Wég met die vervelende plassen op de speelplaats! Je kan het natuurlijk ook (deels) opvangen en gebruiken om bijvoorbeeld een moestuin of beplanting mee te gieten. En waarom het niet gebruiken als toiletspoeling, in plaats van kostbaar drinkwater?

h hooverplein leuven

Klimaat

Het klimaat verandert en dat merken we ook in Vlaanderen aan alsmaar meer extreme weersomstandigheden. Soms kan het lokaal hard regenen. Tegelijk beleven we in de zomer vaak lange droge periodes. Het rioleringsstelsel is niet voorzien op hevige piekbuien waarvan de intensiteit alleen nog toeneemt. Het zou maatschappelijk en economisch ook niet te verantwoorden zijn om buizen aan te leggen die élke bui aan kunnen.

Een groene, klimaatbestendige inrichting van onze omgeving helpt overlast en schade door die buien te beperken. Ook scholen kunnen hun steentje daarin bijdragen. Bovendien is het toch veel leuker om te spelen en te leren in een natuurlijke aangelegd schooldomein?

Voorkomen wateroverlast

Regen

Grijze en verharde speelplaatsen staan bij felle regen niet alleen vol plassen, ze zorgen ook voor massale afstroom van het regenwater naar de riool. Als het hard regent, kan de riool de hoeveelheid regenwater niet aan en kan er water op straat komen te staan en zelfs de gebouwen instromen.

Infiltreren van regenwater

Ruimte geven aan water is de beste oplossing tegen wateroverlast. Door enkel verharding te voorzien waar dat echt nodig is, heeft het regenwater meer plaats om in de bodem te dringen.

Bufferen van regenwater

Groene daken, beplanting, greppels en vijvers en andere buffervoorzieningen houden het regenwater vast. Er ontstaat zo geen wateroverlast en het water kan gebruikt worden in droge periodes.

Water hergebruik

Vlaanderen kent de laatste jaren vaak periodes van extreem droog weer. Telkens wordt dan de beschikbaarheid van water in vraag gesteld. Nochtans is niet voor elke toepassing drinkwaterkwaliteit vereist. Optimaal gebruik maken van de verschillende beschikbare waterbronnen zal alsmaar belangrijker worden.

Er zijn verschillende potentiële bronnen van water die momenteel onbenut blijven.

Regenwater

wordt al vaak gebruikt voor toiletspoeling. Maar het is ook een prima duurzame oplossing om bijvoorbeeld de schoolmoestuin en sportvelden te sproeien.

Grijs water

afkomstig van douches en lavabo’s is ook geschikt voor toiletspoeling. Momenteel wordt het nog niet veel zo toegepast, maar mogelijk wordt het in de toekomst wel een belangrijke bron van waterhergebruik.

Verdroging beperken

Infiltreren van regenwater

Infiltreren is het laten wegzakken van water in de bodem. Dit natuurlijke proces wordt belemmerd als er veel verharding is. Door de speelplaats te vergroenen, door verharding achterwege te laten waar ze niet strikt noodzakelijk is, kan er meer water in de bodem infiltreren. Dat komt de waterbalans ten goede.

Bodem

Bij het klimaatbestendig inrichten van de speelplaats is het belangrijk om rekening te houden met de ondergrond. De eigenschappen van verschillende grondsoorten kunnen ervoor zorgen dat bepaalde maatregelen niet verstandig zijn. Zo laat droge zandgrond makkelijk water door en is deze uitermate geschikt om het water direct te infiltreren. Dichte, natte kleigrond kan geen vocht opnemen. Daardoor is kleigrond eigenlijk beter geschikt voor bovengrondse afvoer en buffering van regenwater in bijvoorbeeld een vijver.

 

Beperken van hitte

Een veranderend klimaat laat zich niet alleen voelen in meer extreme buien en lange droogteperiodes. Ook het aantal hittegolven neemt toe. Een verharde speelplaats weerkaatst de hitte en maakt de omgeving nog warmer. Kinderen ervaren dat zitten en spelen onder een beplante pergola of onder bomen heerlijk koel is. Natuurlijke beschutting beschermt hen ook tegen te veel schadelijke UV-straling.

Biodiversiteit versterken

De biodiversiteit (het aantal soorten) op aarde heeft zich ontwikkeld in miljoenen jaren. Door het ingrijpen van de mens zijn in de afgelopen 200 jaar al meer soorten uitgestorven dan in de 65 miljoen jaar daarvoor. Dit is niet alleen jammer maar het bedreigt ook onze kwaliteit van leven. Zo zijn de afgelopen jaren 70% van de insecten in Europa verdwenen. Vogels eten insecten en daarom zijn er nu ook minder vogels. Plagen zoals de eikenprocessierups kunnen zich makkelijk uitbreiden omdat ze minder natuurlijke vijanden hebben zoals de koolmees, pimpelmees en boomklevers. Insecten zijn ook heel belangrijk bij het bestuiven van onze gewassen: zonder insecten geen voedsel. Alles hangt met elkaar samen.

Het blijkt dat de structuur met een afwisseling van hoog en laag groen en rotsformaties in de vorm van gebouwen, een diversiteit aan microklimaten genereert. Het gevolg is een evenredige diversiteit aan flora en fauna.

Blauwgroen ingerichte speelplaatsen geven zo ook mooie kansen om de les naar buiten te verplaatsen. Er zijn namelijk genoeg praktische voorbeelden om de les boeiender en levendiger te maken. Spelenderwijs kunnen kinderen kennis maken met de onderwerpen uit lessen als biologie en natuurkunde, maar ook met praktische vaardigheden zoals tuinieren.

HoGent deed uitgebreid onderzoek rond biodiverse tuinen en landschappen en het helende effect ervan op mensen. De resultaten van het onderzoek en een hoop inspiratie vind je op biodivers zorggroen.

Spelen

Door de speelplaats een blauwgroen karakter aan te meten, wordt er veel meer ruimte gecreëerd voor spelen, leren en ontdekken. De verschillen in begroeiing, reliëf en natuurlijke spelmogelijkheden bevorderen de creativiteit. Iedereen vindt hier ook beter zijn eigen plekje en wie dat wil, kan zich even afzonderen. Doordat er meer ruimte is voor diversiteit in spel, is er vaak ook minder aanleiding voor conflicten.

© Dieter Willems | Beleef de tuin

Leren

Een groene, avontuurlijke speelplaats met veel speelplekken nodigt vanzelf uit tot verschillende speelvormen, informeel leren en zich goed voelen. En een buitenklas, gemaakt uit boomstammen of in de vorm van een arena, zet aan om buiten les te geven.

Ga actief op zoek naar leerkansen in je groene schoolomgeving. Denk daarbij niet alleen aan de lessen WO natuur/biologie, maar ook aan:

  • Wiskunde: de speelplaats of hoogte van de bomen opmeten, de nodige hoeveelheid hout of compost uitrekenen, een kostprijs berekenen …
  • Techniek: insectenhotels, voederplanken of nestkasten bouwen, confituur of sap maken …
  • Fysica: de hefboomwerking van gereedschappen bestuderen …
  • Nederlands/taal: materiaal benoemen, een gedicht of lied maken, (Latijnse) soortnamen ontleden …
  • Beweging/LO: evenwichtsbalken, op en onder elementen kruipen … in de frisse buitenlucht
  • Muzische vorming: tot rust (leren) komen, een toneeltje in elkaar steken over het belang van groen of de regels errond, knutselen met blaadjes en takjes …
  • WO mens/duurzaamheid: slim omgaan met water, de aanpak van de moestuin, materialen hergebruiken, nadenken over wat te doen om de klimaatopwarming tegen te gaan …
×