Tuinstraat Jan Olieslagersstraat Deurne
- Locatie
- Deurne
- Opdrachtgever
- District Deurne
- Ontwerper
- Stad Antwerpen in samenwerking met Water-link en Aquafin
- Aannemer
- Hens NV
- Realisatie
- 2022
- Waar
- Straat
- Situatie
- Heraanleg bestaande situatie
Beschrijving
Stad Antwerpen wil haar straten zo aangenaam mogelijk maken door meer ruimte te creëren voor groen en water via het aanleggen van tuinstraten. Een Tuinstraat is een straat die zo groen mogelijk is ingericht en water maximaal ter plaatse infiltreert. Tuinstraten versterken het woonerf waarbij maximale vergroening, verblauwing (meer zichtbaar water), ontharding en verbinding nagestreefd wordt. Bestaande verharding maakt plaats voor o.a. bomen en plantvakken. Stad Antwerpen werkt aan een groenere, koelere en leefbare stad. Zie ook Antwerpen breekt uit.
Er werd geëxperimenteerd met ter plaatse gestorte grasbetontegels. Dit werd zowel aan garagepoorten, op straat als rondom parkeerplaatsen gedaan. Voor integrale toegankelijkheid werden voetpaden en zones doorheen de straat in normale betonstraatstenen aangelegd.
De straat is nu wel veel groener, door het vrijhouden van draaicirkels en circulatie voor wagens blijft er nog een beperkte verblijfsruimte over. Omwille hiervan werd in samenspraak met de bewoners beslist om met mobiel straatmeubilair te werken. Via een soort multifunctioneel docking station kunnen de buren zelf o.a. hun zitbanken plaatsen in de straat en ze veilig weer opbergen indien ze niet in gebruik zijn. Ideaal voor straatfeestjes en mooie zomeravonden.
Achteraan de straat werd door de luchthaven van Deurne ook nog een braakliggend perceel ter beschikking gesteld dat ingericht werd als straattuin. Dit vormt een enorme meerwaarde voor de beleving van de Tuinstraat voor de buurtbewoners en vergroot het ruimtegevoel aanzienlijk.
In de Jan Olieslagersstraat werd geëxperimenteerd met een nieuwe betrokkenheid van bewoners, ontwerpprocedure, materialen, technieken en samenwerking met externe partners. Na deze succesvolle realisatie is het ook belangrijk om de komende jaren de verschillende nieuwe groenblauwe maatregelen, materialen en doelstellingen te evalueren.
Randvoorwaarden
Naast het behoud van het aantal parkeerplaatsen moest er bij de heraanleg van de straat ook rekening gehouden worden met de toegankelijkheid voor dienstvoertuigen voor een zij-ingang van de luchthaven.
De aanwezigheid van verschillende garagepoorten en het herschikken van de parkeerplaatsen zorgde voor een afwijkend wegprofiel en creatieve oplossingen om de straat toch maximaal te kunnen vergroenen.
Uitvoeringsaspecten
Water dient zoveel mogelijk lokaal te infiltreren zoals vooropgesteld in het Waterplan. Deze ambitie werd gerealiseerd door het maximaal opvangen van regenwater en dit op een doordachte manier te bufferen, te laten infiltreren en vertraagd af te voeren indien dat nog nodig is.
Achteraan de straat staat een loods van de luchthaven. Het dakwater ervan wordt opgevangen en opgeslagen in een grote bovengrondse buffertank. Bewoners kunnen dit water hergebruiken om bvb. de plantvakken en hun geveltuinen te besproeien. Op deze tank staat een besturingssysteem dat water via een open goot doorheen de straat voert. Van hieruit worden 3 grote boomvakken bevloeit. Ook het dakwater van enkele huizen wordt opgevangen in deze boomvakken.
De buffertank heeft een overloop naar ondergrondse infiltratiekratten waar het meeste overtollige water wordt opgevangen. Deze heeft op zijn beurt een overloop naar een wadi die in de straattuin voorzien werd. Van hieruit is er tenslotte nog een overloop voorzien richting de infiltrerende onderfundering die onder de hele straat werd voorzien.
Onder enkele parkeervakken werden ook nog boomgroeiconstructies voorzien als bijkomende doorwortelbare ruimte voor de bomen en voor waterinfiltratie.
Om infiltratie te bevorderen en compactering tegen te gaan werd de straat in verschillende fases aangelegd. Dit betekent dat ze niet laag per laag werken, maar de straat opdelen in verschillende delen.
De straatopbouw met bufferende onderfundering betreft:
Bovenste laag ofwel kasseien met waterpasserende voeg gevolgd door legbed (0,075) ofwel ter plaatse gestort grasbeton (0,15) gevolgd door legbedsubstraat (0,05). Daarna volgt Geotextiel, Steenslag (0,20), Geotextiel, Steenslag (0,32), Geotextiel.
Om te zorgen dat de verschillende types en groottes funderingsgranulaten maximaal gescheiden blijven wordt gewerkt met geotextielen tussen de verschillende lagen. Op deze manier blijft de infiltrerende capaciteit gegarandeerd. Deze bufferende onderfundering werd bovendien met tussenschotten verdeeld in verschillende vakken zodat het water maximaal verspreid kan infiltreren en zich niet verzamelt aan één zijde van de straat.
| Voor heraanleg | Na heraanleg | |
| Totale opp. | 1711m² | 1711m² |
| Verharding | 1288m² | 722m² |
| Groenvakken | 35m² | 288m² + 466m² straattuin |
| Water passerende verharding | 388 m² | 305m² |
| Grasdallen | 0m² | 396m² |
Participatie burger
Tijdens het ontwerpproces is een heel intensief participatietraject doorlopen met bewoners en straatgebruikers. Het exacte traject kan je hier raadplegen.
Verschillende inspraakmomenten en workshops zijn georganiseerd vanaf de startfase van het ontwerp. Hierdoor begon het top-down gestart project ook te groeien van onderuit en kreeg het draagvlak bij de bewoners.
Het projectteam hield o.a. een droommoment met de bewoners en tekende samen met hen een concept. De bewoners van de Jan Olieslagersstraat mochten ook kiezen welke plantvakken ze zelf wilden aanplanten en/of onderhouden en dit gebeurt tot op de dag van vandaag door vele bewoners. De sociale samenhang groeide doorheen het traject doordat hun buren steeds beter leerden kennen.
Tijdens het proces organiseerden de bewoners enkele evenementen en maakten hiervoor gebruik van het mobiele straatmeubilair. In 2020 werd het definitief ontwerp aan hen voorgesteld. In 2021 startten de werken. De vernieuwde straat zal ni 2023 nog feestelijk ingehuldigd worden door de buurtbewoners.
Investeringskost
De totaalprijs voor dit project bedraagt €872.295,62. Waarvan €350.142,87 voor de wegenis en groen (betaald door district Deurne) en waarvan €522.152,75 voor bronmaatregelen (betaald door Water-link i.s.m. Aquafin).
Werking en onderhoud
De sociale samenhang tussen de bewoners is hard gegroeid doorheen het participatietraject en is nog aanwezig. Een jaar na heraanleg zal er een belevingsbevraging uitgevoerd worden om na te gaan hoe de bewoners de straat nu ervaren.
Momenteel wordt het onderhoud nog gemonitord en geëvalueerd. De groendienst plantte al de plantvakken aan maar er wordt wel een groot deel onderhouden door de bewoners.
Het onderhoud verloopt volgens gangbare onderhoudsfrequenties en er worden momenteel geen bijkomende jaarlijkse kosten voorzien.
Algemeen leveren de pilootprojecten de les op dat niet alleen een Tuinstraat, maar elke straat, baat heeft bij een meer integrale aanpak van een straat. Een aanpak waar zowel water, groen, hitte en mobiliteit meegenomen wordt. Dit inzicht heeft geleid tot een vervolgtraject voor ‘Antwerpen Breekt Uit’.
Stad Antwerpen maakte een folder met alle leerlessen uit de pilootprojecten. Dit document kan gebruikt worden ter inspiratie van andere steden om op een gelijkaardige manier Tuinstraten aan te leggen.
Contactpersoon
Afdeling publieke ruimte, Stadsontwikkeling Antwerpen – sw_publieke_ruimte_water@antwerpen.be