Tuinstraat Aziëlaan Wilrijk
- Locatie
- Wilrijk
- Opdrachtgever
- District Wilrijk
- Ontwerper
- Stad Antwerpen in samenwerking met Water-link en Aquafin
- Aannemer
- Verbruggen BV
- Realisatie
- 2022
- Waar
- Straat
- Situatie
- Heraanleg bestaande situatie
Beschrijving
Stad Antwerpen wil haar straten zo aangenaam mogelijk maken door meer ruimte te creëren voor groen en water via het aanleggen van tuinstraten. Een Tuinstraat is een straat die zo groen mogelijk is ingericht en water maximaal ter plaatse infiltreert. Tuinstraten versterken het woonerf waarbij maximale vergroening, verblauwing (meer zichtbaar water), ontharding en verbinding nagestreefd wordt. Bestaande verharding maakt plaats voor o.a. bomen en plantvakken. Stad Antwerpen werkt aan een groenere, koelere en leefbare stad. Zie ook Antwerpen breekt uit.
De straat is nu veel groener en er is ruimte voor samenkomst, de straat is omgevormd tot tuin voor de buurt. Verschillende verkeersremmende maatregelen verhogen ook de belevingswaarde voor de buurt. De sociale cohesie is versterk door ontmoeting te faciliteren.
In de Aziëlaan werd geëxperimenteerd met een nieuwe betrokkenheid van bewoners, ontwerpprocedure, materialen, technieken en samenwerking met externe partners. Na deze succesvolle realisatie is het ook belangrijk om de komende jaren de verschillende nieuwe groenblauwe maatregelen, materialen en doelstellingen te evalueren.
Randvoorwaarden
Hier bestaan verschillende ruimtelijke claims waarmee rekening gehouden moest worden. Doorgaand verkeer en toegang voor de brandweer waren algemene randvoorwaarden. De straat heeft ook verschillende garagepoorten en een aantal officiële parkeerplaatsen waar rekening mee gehouden moest worden. Om toch maximaal te vergroenen werd gewerkt met grasbetontegels als halfverharding. Dit werd zowel aan garagepoorten, op straat als op parkeerplaatsen gedaan. Voor integrale toegankelijkheid werden de voetpaden in normale betonstraatstenen aangelegd.
Uitvoeringsaspecten
Water dient zoveel mogelijk lokaal te infiltreren zoals vooropgesteld in het Waterplan. Deze ambitie werd gerealiseerd door verharding te vervangen door o.a. een bufferende onderfundering met poreuze infiltratiebuizen, waterpasserende verharding, boombunkers, plantvakken en drie regentuinen. Niet enkel de publieke ruimte maar ook het dakwater van de bewoners wordt volledig hergebruikt, geïnfiltreerd of gebufferd. Dit wordt via zichtbare goten naar de regentuin afgeleid. Er staat ook een regenwaterput die de bewoners kunnen gebruiken om hun gevel tuin water te geven, al deze aspecten (boombunkers, regenwaterput, regentuinen, bufferende onderfundering) staan met elkaar in verbinding zodat er één groot buffervolume bekomen wordt. Enkel in zeer uitzonderlijke situaties kan dit volledige systeem vol geraken en overstorten naar de riolering.
| Voor heraanleg | Na heraanleg | |
| Totale opp. | 953m² | 953m² |
| Verharding Incl. boordstenen, deksels, voetpaden, stapstenen, zitelementen, goten… |
805m² | 454,8m² |
| Groenvakken | 148m² | 133m² |
| Grasbontegels | 365,2m² |
Om infiltratie te bevorderen en compactering tegen te gaan werd de straat in verschillende fases aangelegd. Dit betekent dat ze niet laag per laag werken, maar de straat opdelen in verschillende delen.
De straatopbouw met bufferende onderfundering betreft:
Bovenste laag grasbetontegel 10cm, gevolgd door legbed van porfier 3cm, 25cm waterdoorlatende fundering en onderaan 32cm waterdoorlatende onderfundering fungerend als buffer.
Om te zorgen dat de verschillende types en groottes funderingsgranulaten maximaal gescheiden blijven wordt gewerkt met geotextielen tussen de verschillende lagen. Op deze manier blijft de infiltrerende capaciteit gegarandeerd. Deze bufferende onderfundering werd bovendien met tussenschotten verdeeld in verschillende vakken zodat het water maximaal verspreid kan infiltreren en zich niet verzamelt aan één zijde van de straat.
Participatie burger
Voor de aanleg van een tuinstraat rekenen we ook op de inzet van bewoners. Zij moeten achteraf ook in de tuinstraat wonen én we rekenen er op dat zij de planten en bomen mee bewateren tijdens droge periodes. We vonden het dan ook heel belangrijk dat de bewoners maximaal betrokken werden tijdens het ontwerpproces van de straat.
Tijdens het ontwerpproces is een heel intensief participatie traject doorlopen met bewoners en straatgebruikers. Het exacte traject kan je hier raadplegen.
Verschillende inspraakmomenten en workshops zijn georganiseerd vanaf de startfase van het ontwerp. Hierdoor begon het top-down gestart project ook te groeien van onderuit en kreeg het draagvlak bij de bewoners. Het projectteam hield o.a. een droommoment met de bewoners en tekende samen met hen een concept. De bewoners van de Aziëlaan mochten ook kiezen welke plantvakken ze zelf wilden aanplanten en/of onderhouden en dit gebeurt tot op de dag van vandaag door vele bewoners. De sociale samenhang groeide doorheen het traject doordat men hun buren steeds beter leerden kennen.
Tijdens het proces werd ook een proefopstelling opgebouwd samen met de bewoners (2 maanden tijdens de zomer). Zo kon het ontwerp optimaal worden uitgetest en aangepast. In 2020 werd het definitief ontwerp aan hen voorgesteld. In 2021 startten de werken. In mei 2022 werd de vernieuwde straat feestelijk ingehuldigd door de buurtbewoners.
Investeringskost
De totaalprijs voor dit project bedraagt €528.292,17. Waarvan €242.826,55 voor de wegenis en groen (betaald door district Wilrijk) en waarvan €285.465,62 voor bronmaatregelen (betaald door Water-link i.s.m. Aquafin).
Werking en onderhoud
Sociale samenhang tussen de bewoners is hard gegroeid doorheen het participatietraject en is nog aanwezig. Tijdens het openingsfeest vierde stad Antwerpen samen met de bewoners de oplevering van de Aziëlaan.
Een jaar na heraanleg zal er een belevingsbevraging uitgevoerd worden om na te gaan hoe de bewoners de straat nu ervaren.
Momenteel wordt het onderhoud nog gemonitord en geëvalueerd. De groendienst onderhoudt de grotere plantvakken. De bewoners onderhouden de geveltuintjes.
Het onderhoud verloopt volgens gangbare onderhoudsfrequenties en er worden momenteel geen bijkomende jaarlijkse kosten voorzien.
Algemeen leveren de pilootprojecten de les op dat niet alleen een Tuinstraat, maar elke straat, baat heeft bij een meer integrale aanpak van een straat. Een aanpak waar zowel water, groen, hitte en mobiliteit meegenomen wordt. Dit inzicht heeft geleid tot een vervolgtraject voor ‘Antwerpen Breekt Uit’.
Contactpersoon
Afdeling publieke ruimte, Stadsontwikkeling Antwerpen, sw_publieke_ruimte_water@antwerpen.be