Sluispark met vistrap Leuven
- Locatie
- Sluispark Leuven
- Opdrachtgever
- VIRIX i.s.m. Stad Leuven
- Ontwerper
- OKRA en Ontwerpbureau Pauwels (vistrap)
- Aannemer
- Krinkels
- Realisatie
- 2016-2020
- Waar
- Park
- Situatie
- Nieuwe ontwikkeling
Beschrijving
Met de ontwikkeling van het gebied rondom de Vaartkom in Leuven werden verschillende oude en vervallen gebouwen gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Daarnaast werd er een mooi buurtpark toegevoegd aan deze zone. In het nieuwe Sluispark vind je een speelweide, een buurtplein, een notenboomgaard en een waterspeeltuin.
Water staat duidelijk centraal in het Sluispark. De Dijle werd hier immers opnieuw opengelegd en vormt een belangrijke blauwe ader langs en doorheen het park. Er werd bijkomende ruimte gecreëerd voor de Dijle en deze werd toegankelijker gemaakt door zachte oevers af te wisselen met harde oevers.
Trappen dalen af naar het wateroppervlak. De trappen dienen als verblijfsruimte, maar kunnen overstromen bij wateroverlast. Ook werd er een speciaal uitgedachte vistrap toegevoegd, die vissen toelaat om in trapjes stroomopwaarts te zwemmen rond de stuw in de vierde Dijlearm en zo de boven – en zijlopen van de Dijle te bereiken om er te paaien en op te groeien.
In de waterdoetuin in het Sluispark staat kindvriendelijke waterbeleving centraal.
Randvoorwaarden
De aanwezigheid van de Dijle. Dit werd opgevangen door deze deel te laten uitmaken van het ontwerp.
Uitvoeringsaspecten
Met de uitvoering van het Sluispark werd resoluut gekozen voor een vergroening van het projectgebied. Dit werd gerealiseerd door de aanleg van graszones, groenperken, schaduwbomen en diverse beplantingen.
Daarnaast werd de Dijle grotendeels opengelegd en integraal ingewerkt in het ontwerp. Er werd meer ruimte gegeven aan het water, door zachte oevers afgewisseld met harde oevers, en de Dijle werd toegankelijk gemaakt met brede trappen waarlangs kan afgedaald worden naar het water.
In de Dijle komen naar schatting een 25-tal vissoorten voor. Om zich voort te planten, trekken vele van deze soorten in het voorjaar stroomopwaarts de rivier op. Zelfs vanuit de zee proberen vissoorten als paling en bot naar de bovenlopen van de Dijle te zwemmen. De boven- en zijlopen van de Dijle vormen immers een zeer geschikt paai- en opgroeigebied.
Ter hoogte van het Sluispark zorgt de stuw op de vierde Dijlearm ervoor dat water in de Dijle hoog genoeg staat om het kanaal te voeden. Daardoor ontstaat er een niveauverschil van meer dan anderhalve meter tussen het waterpeil op- en afwaarts van de stuw. Hierdoor kunnen de vissen die in de vierde Dijlearm zitten niet meer verder stroomopwaarts zwemmen. Dit knelpunt wordt opgevangen door de bouw van een vistrap rond de stuw. Deze vistrap splitst het onoverbrugbare hoogteverschil op in 23 kleinere stapjes van 7 cm die de vissen wel kunnen opzwemmen.
In de waterdoetuin garandeert een ondergrondse waterbuffering met filter een goede waterkwaliteit. De ondergrond van de waterdoetuin beeldt in een abstracte weergave het Leuvense waterlandschap af, met zijn landschappelijke reliëf en doorsnijdingen van de rivieren Dijle, Voer en Vunt. Het geheel bestaat uit een licht gekantelde betonplaat. De voorstelling van het reliëf en de eerste en tweede stadsomwalling zijn uitgevoerd in bruine mozaïekkeitjes. Naar historisch model werden middeleeuwse molens aangeduid door speelelementen zoals sluisjes en waterradjes. Handpomp, sluisjes, molentjes en ondiepe waterschalen met fonteintjes zetten kinderen aan tot creatief spelen in dit vrijstaande, kindvriendelijke waterkunstwerk. Volwassenen vinden er verkoeling en verpozing op de lage zitmuurtjes.
Participatie burger
De burgers werden aan de hand van informatievergaderingen stap voor stap betrokken bij het ontwerp. Het park werd dan ook gerealiseerd met inbreng en suggesties van de buurtbewoners.
Investeringskost
De prijs van het park en de waterdoetijn bedraagt 450.000 euro (bijdrage van circa 50% door projectontwikkelaar). De vistrap werd gerealiseerd door VMM.
Werking en onderhoud
Door de Dijle open te leggen is er veel meer waterbeleving. Je kan tot beneden aan de Dijle lopen bij droog weer. Bij hevige regenval zal het water in de Dijle stijgen en zullen de lager gelegen trappen overstromen.
Het park is zeer populair in deze nieuwe stadswijk. Het terug zichtbaar maken van het water in de stad trekt mensen aan om te ontspannen, te verblijven, te sporten,… Het park wordt ook gebruikt om evenementen te organiseren.
Uit een eerste onderzoek, vlak na aanleg, bleek de vistrap al zeer succesvol te werken. Er bleken al minstens acht vissoorten de vistrap te gebruiken of zich erin gevestigd te hebben. Het gaat om typische beekvissen met een voorkeur voor stromend water, zoals o.a. kopvoorn en serpeling. Maar bijzonder was ook de aanwezigheid van twee gestippelde alvers. Dit visje komt vooral voor in snelstromende zijlopen van de Maas, zoals Semois, Lesse en Ourthe, maar voelt zich ook al thuis in het kolkende water van deze met rotsen bekleedde vistrap.
Het onderhoud betreft het maaien en groenonderhoud. De waterspeeltuin wordt onderhouden via een onderhoudscontract. Wanneer de treden van de vistrap overstromen, dienen de trappen terug ontdaan te worden van het achtergebleven vuil.
Groenbeheer: 10 tot 15x per jaar. De waterspeeltuin heeft een geautomatiseerde werking en twee keer per jaar ondergaat de speeltuin een groot onderhoud om lente- en winterklaar te zijn.
Regulier groenbeheer is geïntegreerd in de stadswerking en vormen dus geen aparte kosten. Het onderhoud van de waterspeeltuin komt op 7.500 euro/jaar.
Verbeterpunten: Er zouden nog meer schaduwbomen mogen opgenomen zijn in het ontwerp. Deze zullen door de eigen groendienst van stad Leuven toegevoegd worden.
Contactpersoon
Anke Vanluyten – Anke.Vanluyten@leuven.be – 016/27 25 00