Openlegging Jeker en herinrichting De Motten Tongeren

Locatie
De Motten in Tongeren
Opdrachtgever
VMM, Stad Tongeren en Fluvius

Ontwerper
Sweco Belgium
Realisatie
2019
Waar
Park
Situatie
Heraanleg bestaande situatie
Een aangenaam park dat voor iedere bezoeker (zowel jong als oud) iets te bieden heeft.
de motten tongeren

Beschrijving

Het project bestond uit de openlegging van de Jeker door het stadspark De Motten alsook de volledige herinrichting van dit stadspark. Er werd een modern skatepark gebouwd alsook een groot waterbelevingsplein waarin kinderen kunnen spelen. Tot slot werden ook beide vijvers die reeds in het oude stadspark aanwezig waren volledig gerenoveerd.

Randvoorwaarden

Een aangenaam park dat voor iedere bezoeker (zowel jong als oud) iets te bieden heeft.

Uitvoeringsaspecten

In de ontworpen toestand wordt het afgekoppelde hemelwater aangesloten op het nieuwe RWA-stelsel dat loost op de nieuwe bypass van de Jeker (gedeelte ten noorden van de nieuw Jekerarm) of de bestaande Jeker (gedeelte ten zuiden van de nieuw Jekerarm).

De verharde af te koppelen dakoppervlakte langsheen het tracé voor dit project bedraagt 7,76 ha. De oppervlakte van de af te koppelen ondoorlatende verhardingen bedraagt 2,04 ha. De totale afgekoppelde verharde oppervlakte binnen dit project bedraagt 9,80 ha.

Gezien de afwezigheid van overstromingszones binnen het projectgebied was een buffering op de projectlocatie niet strikt noodzakelijk. De Jeker is immers voorzien van sturingssystemen waarbij de waterdoorvoer geregeld kan worden tussen de Oude Jeker en de nieuwe Jeker (en in de toekomst nog bijkomend tussen de aan te leggen bypass van de Jeker en de huidige Jeker).

Ter hoogte van het afwaarts gebied in Mal-Sluizen, afwaarts van het natuurgebied De Kevie, trad er wateroverlast op en dit terwijl ANB en Natuurpunt het natuurgebied De Kevie wensten te “vernatten”. Deze vernatting heeft namelijk een gunstige invloed op de biotoopvormingen.

In samenspraak met de VMM Afdeling Water, Afdeling Natuur en Bos, Natuurpunt en Stad Tongeren zijn de bovenstaande punten besproken en werd er een consensus bekomen aangaande de buffering.

De buffering is afwaarts van het projectgebied voorzien, doch opwaarts van de overstromingsgevoelige zone van Mal-Sluizen. Deze buffering geeft een ecologische meerwaarde aan de Kevie. Daarom werd de buffering natuurtechnisch volgens de richtlijnen van ANB uitgebouwd. Het volume aan benodigde buffering i.f.v. de herinrichting van de Motten en openlegging van de Jeker bedraagt in totaal 2.450 m³ (250m³/ha voor 9,8 ha aan dakoppervlakte en verhardingen).

De locatie voor de uitbouw van de buffering werd in samenspraak met ANB en Natuurpunt vastgelegd ter hoogte van de RWZI van Tongeren aan Grootmeers. Met het oog op verdere toekomstige afkoppelingen van o.a. Tongeren centrum zal de buffering evenredig verder vergroot (kunnen) worden. De toekomstige uitbreidingsmogelijkheid is mee voorzien in de keuze van het terrein door ANB en Natuurpunt.

Het bekken werd aangelegd met flauwe taluds, afgedekt met teelaarde en hydraulisch ingezaaid. Afwaarts in het bekken is een natuurlijke knijpconstructie geplaatst zodanig dat het gebufferde water vertraagd naar de Jeker stroomt. De knijp heeft een maximaal debiet van 98 l/s (10 l/sha). De VMM eist immers een maximale lozing van 10 l/s.ha afgekoppelde verharde oppervlakte.

De voorgenomen locatie is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied volgens de kaart met overstromingsgevoelige gebieden (2014). De grondwatertafel staat echter behoorlijk laag op deze locatie en er zijn geen bronnen aanwezig. Op die manier zal de bijkomende ruimte die gecreëerd wordt ook daadwerkelijk kunnen dienen als waterbuffer.

In het park werden 3 wadi’s aangelegd waarin het water tijdens regenperiodes kan opstuwen. Onder de wadi’s loopt een RWA leiding waarop volgende oppervlaktes op zitten: Atletiekpiste, overloop waterbelevingsplein en drainage pupillenveld + halfverharding.

Ter hoogte van iedere wadi zijn er 2 constructies gemaakt waarbij doormiddel van een regelbare schuif de hoeveelheid opstuwing kan geregeld worden. Door de schuif dicht te draaien zal de waterdoorvoer geknepen worden waardoor het systeem onder druk komt te staan en het water opstuwt door de roosters.

Na de regenbuien kan het water de wadi terug verlaten via dezelfde roosters (vertraagd gezien de leiding geknepen wordt door de schuif). De roosters zijn echter bewust iets hoger gelegd zodat er een gedeelte water blijft staan dat dan rustig in de grond kan infiltreren. De wadi’s hebben dus enerzijds een bufferende werking en anderzijds een infiltrerende werking. Om de wadi’s wat op te fleuren werden ze ingezaaid met een mengeling van gras en bloemen.

Op verschillende plaatsen in het project werden waterdoorlatende verhardingen toegepast. Volgende soorten werden toegepast

de motten tongeren

Grasbetondallen
Deze betonnen dallen zijn opgevuld met een mengeleng van teelaarde, lava en graszaad. De dallen zijn gelegd op split (waterdoorlatend) met hieronder een drainerend beton.

Deze oplossing werd toegepast op 1 van de parkings alsook voor de toegangsweg naar de volkstuinen.

Halfverharding – KoMex® BIO
Voor het centrale evenementenplein werd er gekozen voor de halfverharding KoMex® BIO. Visueel lijkt de halfverharding op dolomiet, maar de combinatie van steensoorten en biopolymeren zorgt voor uitstekende duurzame eigenschappen.

de motten tongeren

Het biopolymeer bindt de korrels op een stevige manier aan elkaar. Bij het opnieuw in contact treden met water zal het biopolymeer opnieuw een beperkte hoeveelheid water opnemen en de bindingen tussen de granulaten, waar deze beschadigd zijn, zoveel mogelijk herstellen. Hierdoor heeft KoMex® BIO een zekere mate van zelfherstellend vermogen. Het stuift minder dan bv. dolomiet.

Gestabiliseerd gras
Voor de zone langs het wandelpad waar jaarlijks een gedeelte van de kermis gezet wordt is er geopteerd voor gestabiliseerd gras. De opbouw bestaat uit een waterdoorlatende fundering met daarop een mengeling van teelaarde, lava en graszaad. De zone heeft het uitzicht van een normale graszone, maar beschikt dankzij het lavasteenskelet over voldoende draagkracht voor de kermiswagens te dragen.

Zoals reeds eerder aangehaald vormt de nieuwe Jekerarm door het park uit een extra volume waarin water tijdens hevig onweer gebufferd kan worden. Naast deze bufferende capaciteit is de bodem van de Jeker ook bewust open gemaakt. Op die manier kan het water dat door de Jeker stroomt langzaam infiltreren in de bodem om zo de grondwatertafel aan te vullen.

de motten tongeren

Participatie burger

Er werden infomarkten georganiseerd om het project aan de bevolking toe te lichten. Voor de bewoners grenzend aan een straat die vernieuwd werd, werd bovendien nog een bijkomende infovergadering georganiseerd.

Investeringskost

De totale kostprijs bedraagt 17,5 miljoen euro (excl. randparkings fase 1).

Werking en onderhoud

Het park is een enorme trekpleister voor zowel de bewoners van Tongeren als bezoekers van (ver) buiten Tongeren. Dit zowel voor jong als oud.

De stad is niet volledig tevreden van de grasbetontegels. Door de beperkte hoeveelheid teelaarde is het zeer moeilijk om het gras er levend te houden.

Het onderhoud van het park bestaat uit erg veel aspecten verdeeld over de verschillende partners. Hieronder een opsomming van de belangrijkste onderhoudstaken.

de motten tongeren
  • Stad Tongeren
    • Leeg maken vuilbakken: dagelijks
    • Gras maaien: wekelijks
    • Klein onderhoud Jeker (reinigen rooster): 2-3 maal per week
    • Onderhoud hagen
      • Scheren: 2 maal per jaar
      • Hakken/wieden: 3 maal per jaar
    • Onderhoud bomen
      • Begeleidingssnoei: 1 maal per jaar
      • Hakken/wieden: 3 maal per jaar
    • Waterbelevingsplein:
      • Reinigen waterbelevingsplein: 1 maal per jaar groot onderhoud + wekelijks klein onderhoud
      • Onderhoud fonteinen: maandelijks nazicht en bijvulling van producten
    • ….
de motten tongeren
  • Fluvius
    • Onderhoud bufferbekken
    • Onderhoud riolering
  •  VMM
    • Groot onderhoud Jeker
      • Verwijderen van grote objecten: op afroep
      • Maaien van ondergrondse begroeiing (algen): op afroep
      • Onderhoud mechanische sturingen

Contactpersoon

Bart Beunckens – bart.beunckens@stadtongeren.be – 012/80.00.33

Toegepaste maatregelen

×