Fortstraat 4 Mortsel
- Locatie
- Fortstraat en Lodewijk Dosfellei Mortsel
- Opdrachtgever
- Stad Mortsel
- Ontwerper
- OKRA Landschapsarchitecten
- Realisatie
- 2019
- Waar
- Straat
- Situatie
- Heraanleg bestaande situatie
Beschrijving
Fort 4 is een van de zeven overblijvende Brialmontforten die in 1860-1864 zijn gebouwd. Het fort wordt beschermd als monument. De stad Mortsel is eigenaar van het fort en heeft sinds 2000 geïnvesteerd in het ontsluiten van het fort en het verbeteren van de relatie met de stadskern, om de kwalitatieve groene ruimte uit te breiden en om de historische gebouwen op te waarderen en dichter bij de stadskern te brengen.
Fort 4 was al een bruisende plek waar het goed vertoeven is, toch konden de toegankelijkheid en de doorwaadbaarheid op sommige plaatsen beter. Ook de rand tussen het fort en de omgeving was niet duidelijk gedefinieerd en er waren weinig visuele relaties tussen beide. Een belangrijke uitdaging was het zoeken naar de juiste balans tussen de recreatieve functie en de rust die uitgaat van het fort en het beschermde milieu voor onder andere de vleermuizen. Om dat evenwicht te verbeteren is een goede relatie tussen bebouwing, buitenruimte, parkeren en groen belangrijk.
Het ontwerp van de Fortstraat is geïnspireerd op het oorspronkelijke militaire plan. De strakke lijnen en de suggestie van de voormalige fortvijver door de wadi’s refereren hiernaar.
Pleinvormige ruimtes markeren de verschillende toegangen naar het fort en zorgen voor een uitnodigend karakter. Een breed wandel- en fietspad accentueert de overgang van het buitenglacis naar de fortgracht.
In het plan is een duurzaamheidsambitie geïntegreerd door het hemelwater voor 100 % af te koppelen. Het oppervlaktewater wordt via een open afwateringselement verzameld in een wadi waarna het gezuiverd wordt en indien nodig vertraagd wordt afgevoerd naar het regenwaterriool dat overstort in de Fortvijver. Er werd maximaal ingezet op ontharden.
Randvoorwaarden
Het Fort is een beschermde site, waardoor er aandacht geschonken moest worden aan het opwaarderen van de erfgoedkwaliteiten en integreren van hedendaagse materialen in een beschermd erfgoed.
De Fortstraat wordt gebruikt als een belangrijke doorgangsroute voor autoverkeer. Via maatregelen wordt getracht om het aandeel autoverkeer sterk te reduceren, zodat er minder brede wegen dienen aangelegd worden (ontharden).
Uitvoeringsaspecten
De Fortstraat vormt de overgang tussen het centrum van de stad en het fort. Het asymmetrisch straatprofiel versterkt contrast tussen het stedelijke en de groene fortomgeving.
Aan de kant langs de huizen werd een voetpad aangelegd dat door een strook langsparkeren wordt gescheiden van de rijbaan. Aan de “fortzijde” werd een breed fietspad ingericht dat geflankeerd wordt door wadi’s. Het wadisysteem werd doorgetrokken over de volledige lengte van de Fortstraat.
Het fort werd vroeger omsloten door een aaneengesloten gracht die momenteel over twee lengtes gedempt is. De gedempte gracht vormt een zichtbare laagte in het maaiveld en werd ingericht als een wadi waarop het overtollige water vanaf de Fortstraat en Lodewijk Dosfellei wordt afgekoppeld, geborgen en gezuiverd.
Voor het project werd een “Fortband” ontwikkeld die de doorvoer van het hemelwater naar de wadi stoot zonder dat het lineair element onderbroken wordt en zonder gebruik te maken van kolken. Bij overtollige regen storten de wadi’s over in het ondergrondse RWA-riool, dat vervolgens overstort naar de Fortvijver.
Alle woningen zijn aangesloten op het RWA-riool en wateren zo ook af in de Fortvijver.
De betonnen fietspaden wateren af naar de brede infiltratiekommen die een verwijzing zijn naar de vroegere gedempte grachten rond het Fort. In de extensievere zones worden de paden voorzien in halfverharding.
Participatie burger
De burger werd geïnformeerd over het project tijdens infoavonden. Tijdens deze infoavonden werden de verlangens van de bewoners genoteerd en verwerkt in de verdere ontwerp- en uitvoeringsplannen.
Investeringskost
De prijs bedraagt 2.034.000 euro excl. BTW.
Werking en onderhoud
De wadi’s en infiltratiekommen werken naar behoren, zelfs bij grote stortbuien treden er geen problemen op omdat er steeds een back-up mogelijk is richting Fortvijver die elke liter water kan gebruiken om op peil te blijven.
De wadi’s en infiltratiekommen zijn ingezaaid met een extensief bloemenmengsel dat twee maal per jaar gemaaid moet worden (1.500 euro excl. BTW voor 2 maaibeurten – 6.100m²)
Contactpersoon
OKRA Landschapsarchitecten – mail@okra.nl – +31 (0)30 273 42 49
Atelier Ruimtelijk Advies- informatie@atelierruimtelijkadvies.be – +32 (0)3 458 57 37