Blauw Groen Vlaanderen

Waterdoorlatende onderfundering met ondoorlatende verharding

De beste manier om ons aan te passen aan meer hevige regenbuien en lange droogteperiodes door de klimaatverandering, is ruimte geven aan water. Maar hoe doe je dat als die ruimte er niet is en ook niet zo maar kan gecreëerd worden op het publieke domein? Aquafin ontwikkelde een concept voor wegopbouw waardoor zelfs een wegdek in beton of asfalt klimaatrobuust wordt.

Zo’n 14% van de Vlaamse oppervlakte is verhard, dubbel zoveel als het Europese gemiddelde. Volgens het Ruimterapport van het Departement Omgeving is dat cijfer voor twee derde toe te schrijven aan verharde wegen en opritten. Het regenwater stroomt van die ondoordringbare oppervlakken rechtstreeks de riool in. Geen enkele rioolbuis is groot genoeg om de meest extreme regenval op te vangen. En dus leiden zo’n buien tot lokale wateroverlast. Dat terwijl de bodem in droge periodes snakt naar water.

Water ter plaatse houden

Alle experten zijn het erover eens dat regenwater beter blijft op de plaats waar het valt. Als het maximaal de kans krijgt om in de bodem te dringen, lost dat zowel wateroverlast als verdroging op. Bovengrondse infiltratie geniet de voorkeur, bijvoorbeeld door wadi’s of infiltratiegrachten. Maar daar is niet altijd plaats voor in ons dichtbevolkte Vlaanderen. Infiltratie via de onderfundering van de weg is dan een perfect alternatief.

De combinatie van een waterdoorlatend wegdek met waterpasserende fundering en onderfundering werd intussen al in de praktijk gedemonstreerd. Waterdoorlatende verharding is echter niet overal aangewezen.

Toepassing

Wegen waar veel verkeer passeert of waar snel gereden wordt, vragen meestal nog om een klassiek wegdek uit beton of asfalt. Maar ook dat kan nu gecombineerd worden met een infiltrerende onderfundering.

Er werd een heel nieuw concept ontwikkeld waarbij de toplaag uit asfalt of beton blijft, met een permeabele fundering en onderfundering uit steenslag en zand,”. “Het regenwater stroomt van het wegdek in een extra grote infiltratiekolk die ook als filter dient voor het vervuilde water. Het propere water loopt vervolgens via een U-goot in de onderfundering, waar het in de bodem kan dringen.

Het innovatieve systeem kan véél water op korte tijd aan: zo’n 240 liter per seconde per hectare. Dat is evenveel als een grasland. De draagkracht van het systeem is nauwgezet berekend en getest door onafhankelijke experts. Anne Beeldens, professor aan het Departement Burgerlijke Bouwkunde van de KU Leuven, berekende dat de draagkracht van de weg zelfs in verzadigde toestand kan verzekerd worden zo lang de juiste opbouw wordt gerespecteerd, en dat voor bouwklassen B7 tot en met B10. Een bouwklasse is de indeling op basis van verkeersintensiteit:

B1 –  B2: autosnelwegen ; B6 – B9 : gemeentewegen ; BF: fietspaden

Zelfs bij  periodiek hoge grondwaterstanden is de stabiliteit met deze wegenis dus gegarandeerd. In dit geval kan best een drainage net onder de fundering voorzien worden ter bescherming van de fundering.

Daardoor komen nu veel meer wegen in aanmerking voor een infiltrerende onderfundering. Samen met Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) zal Aquafin zelfs een gewestweg op deze manier opbouwen als testcase.

Enkel bij een continue hoge grondwaterstand (tot bovenkant onderfundering) zal dit systeem niet nuttig toepasbaar zijn, aangezien het infiltratievolume steeds wordt ingenomen door grondwater.

Enkele veelgestelde vragen:

• Wat met vervuiling van de weg? Dankzij de infiltratiekolken wordt vuil al ter plaatse gehouden en bezonken in de put. Daarna gaat het naar de U-goot, die ook nog eens voorfiltert. In de onderfundering zal dus enkel een zeer kleine fractie vervuiling terechtkomen. Bovendien is een deel van de poriën van de onderfundering niet meegeteld in de berekeningen. Hierin wordt ook nog eens heel veilig gerekend en dus overgedimensioneerd. Dit is een van de veiligste systemen naar vervuiling binnen alle blauwgroene maatregelen.
• Verzilting: Dit is een algemeen probleem voor alle infiltratiesystemen. Bij een gewone RWA-as komt het zout in de waterloop terecht. Bij een infiltratieleiding ook in de bodem. Bij een bovengrondse maatregel komt het zout bij de planten. In dit systeem zal er ook voorbezinking zijn in de kolken.
• Vorst: er is voldoende ruimte om uit te zetten door de grofkorreligheid.

Goedkopere totaalprijs

De berekeningen gaan uit van een even lange levensduur als een klassieke wegopbouw. Ze werden gecontroleerd en goedgekeurd door AWV en AB-road. Veldproeven door het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) toonden aan dat voor de berekeningen veilige parameters zijn gebruikt.

Het enige minpuntje lijkt op het eerste gezicht de kostprijs. De mix van steenslag en zand is duurder dan een klassieke opbouw. Toch geeft dat een vertekend beeld. Het materiaal kost wel meer, maar in sommige gevallen je moet geen regenwaterafvoerbuis aanleggen.

De totale kostprijs van een weg met een infiltrerende onderfundering zal in dat geval dan ook goedkoper uitkomen dan een weg met een regenwaterafvoerbuis. En dan moet je de schade door wateroverlast nog meetellen: ook dat weegt door op het budget.”

Meegenomen is ook dat infiltratie door middel van klimaatrobuuste wegopbouw door de Vlaamse Milieumaatschappij als subsidieerbaar wordt aanzien.

Uniek in Europa

Om het systeem verder te verfijnen, zet Aquafin proefprojecten op in Turnhout, Wetteren en Staden. Het bedrijf test het nieuwe systeem een jaar lang uit. Via sensoren zal het de infiltratie van het regenwater monitoren. Ook de duurzaamheid en stabiliteit van het wegdek worden opgevolgd. In het buitenland wordt alvast reikhalzend uitgekeken naar de resultaten van het proefproject. Het concept is dan ook uniek in Europa.

De studies en principetekening kan u terug vinden op het ledengedeelte van Vlario onder Kenniscentrum – Infiltratie via fundering.

 

Toegepast in deze projecten