Blauw Groen Vlaanderen

Regenwater gebruiken

Regenwater gebruiken voor doeleinden die geen drinkwater vereisen, kan een belangrijke impact hebben op het verbeteren van de waterbalans. De riolen en waterzuiveringsinstallaties worden minder belast, overstorten werken minder vaak en het drinkwaterverbruik daalt.

Je kan regenwater gebruiken om toiletten te spoelen, voor de wasmachine, voor het besproeien van groen, de schoonmaak en alle andere laagwaardige toepassingen waarvoor je anders leidingwater zou gebruiken. In de industrie kan regenwater gebruikt worden als proceswater en ook als bluswater voor de brandweer is het een perfect alternatief voor drinkwater.

Sinds 2013 is volgens de hemelwaterverordening de plaatsing van een hemelwaterput verplicht in Vlaanderen bij nieuwbouw en bij grondige renovatie voor aanpassingen groter dan 40 m². Bij nieuwbouw is de vereiste installatie eenvoudig te integreren en het effect op de drinkwaterbesparing is groot. In bestaande gebouwen is het aanleggen van een tweede waternet en het nodige reservoir complexer en duurder. Toch is het de investering vaak waard.

Het is belangrijk dat bij de dimensionering van regenwatergebruikinstallaties een balans wordt gevonden tussen het aanbod, de opslag en het gebruik. Een gelijkmatig gebruik maakt de toepassing efficiënter. Lange tijd werd er uitgegaan van 50 l/m² als vuistregel voor de dimensionering. Sinds de aanpassing van de stedenbouwkundige verordening in 2013 is echter een minimaal volume van 5000 liter verplicht. De langdurige droge periodes van de laatste jaren maken het alsmaar interessanter om grotere volumes te plaatsen als er voldoende ruimte is. Het volume van de regenwaterput moet wel altijd in balans zijn met de aangesloten oppervlakte, dus niet te groot en niet te klein.

Steeds vaker wordt ook gekeken naar collectieve buffers voor regenwater. Ze vangen het water van wegenis en daken in een gebied gezamenlijk op. Vervolgens kan het gebruikt worden voor de bevloeiing van groenzones, volkstuintjes, toiletspoeling in sportaccomodaties, …

Op deze manier worden onze natuurlijke watervoorraden efficiënter benut en wordt er bespaard op kostbaar drinkwater.  Het volume dat leeg staat doordat het water gebruikt wordt, biedt opnieuw buffervolume om de volgende piekbui op te vangen. Zo helpt gebruik van regenwater ook wateroverlast vermijden.

 

Kwaliteit van regenwater

Afstroming van daken

De kwaliteit van het regenwater wordt in grote mate bepaald door het oppervlak waarvan het afstroomt. De kwaliteit van het water dat van daken afstroomt, is over het algemeen beter dan het regenwater dat van wegen komt. Platte daken zijn echter sterker vervuild dan hellende daken omdat stof en bladeren er makkelijker blijven liggen.

Regenwater van groene daken of bitumineuze daken kan licht gekleurd zijn of geur afgeven. Ook dakbedekkingsmaterialen zelf kunnen een bron van verontreiniging zijn. Zo zijn dakgoten een gekende bron van zink in het regenwater. Dakbedekkingsmaterialen met geen tot geringe emissies zijn glasdaken, gebakken pannendaken, betonnen pannendaken en daken met HDPE-folie (kunstrubber). Regenwater afkomstig van daken bevat weinig voedingsstoffen en kan vanuit hygiënisch standpunt dan ook probleemloos worden gebruikt voor toiletspoeling. Opslag in betonnen reservoirs neutraliseert de invloed van de zure regen, zodat het water goed voor planten kan worden gebruikt. Regenwater van koperen daken is niet geschikt voor planten. Ook voor waterkunstwerken kan regenwater goed worden gebruikt.

Private regenwaterinstallaties zijn technisch eenvoudige en bedrijfszekere systemen. Bij een juiste dimensionering zijn ze heel effectief. In Vlaanderen worden ze al redelijk standaard gebruikt.

Om de kwaliteit van het water zo hoog mogelijk te houden, zijn er filtersystemen op de markt. De keuze van systeem hangt af van waarvoor het water gebruikt wordt en wat de kwaliteitseisen zijn. Dit kan gaan van een eenvoudige bladvang, over een voorfilter met sedimentatie tot een koolstoffilter en zelfs omgekeerde osmose. De laatste techniek is echter erg duur. Meestal wordt gekozen voor een gewone voorfilter die de zwevende stoffen laat sedimenteren. Hiermee worden verontreinigingen grotendeels uit het water verwijderd. Voor overtollig water, bij weinig gebruik of veel neerslag, is er een overloop voorzien. Als de bodem ervoor geschikt is, wordt het water dan best geïnfiltreerd in de bodem of naar een vijver of andere buffer geleid. Enkel als er geen andere optie is, kan de overloop naar de riolering.

De waterbesparing in kantoren met regenwatergebruik kan opvallend zijn omdat er het meeste water wordt gebruikt voor toiletspoeling. Doorgaans zal het gebruik van regenwater het aanbod overtreffen zodat de regenwaterinstallatie ook dienst doet als buffer voor piekbuien. Het reservoir kan gedimensioneerd worden op de geschatte hoeveelheid neerslag.

Afstroming van wegenis

Regenwater dan van terreinverhardingen afstroomt, is meer vervuild dan regenwater van daken. Door diverse vervuilingen zoals PAK’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen), minerale oliën en zware metalen is het zonder extra reinigingsstap niet geschikt om te gebruiken. De hoeveelheid vervuiling varieert enorm afhankelijk van de intensiteit van het gebruik van de wegenis. Afstromend water van een gewestweg zal dus veel sterker vervuild zijn dan dat van een doodlopende straat met beperkte doorgang van voertuigen.

Er bestaan verschillende technieken voor de behandeling van regenwater, gebaseerd op verschillende zuiveringsmechanismen. Afscheiders zoals een bezinkbak of sedimentatiebuis verwijderen zwevende stoffen en deeltjes die daar aan gehecht zijn, waaronder zware metalen en PAK’s. Omdat de vervuilingen meestal gebonden zijn aan de kleinste deeltjes, zijn afscheiders meestal onvoldoende om regenwater te reinigen. Ze worden wel vaak gebruikt als voorbehandeling om te vermijden dat (ondergrondse) infiltratiesystemen of filters dichtslibben.

Verschillende behandelingen, waaronder (planten)filters en infiltratiesystemen zijn in staat om ook opgeloste delen uit regenwater te verwijderen, via allerlei biologische en chemische processen. Er wordt de voorkeur gegeven aan bovengrondse systemen, zodat het water goed zichtbaar is. Dat vermindert de kans op foutieve aansluitingen of lozingen van vervuild water. Omwille van duurzaamheid en andere voordelen wordt er maximaal ingezet op plantenfilters, zoals een helofytenfilter of beplante wadi.

Er zijn heel wat bedrijven die verschillende producten op de markt brengen om hemelwater verder te zuiveren. Aquafin test er momenteel enkele uit.

www.aquafin.be/Bluebloqs

www.aquafin.be/schelpen-zuiveren-regenwater

Meer info: blauwgroenvlaanderen@aquafin.be

 

Toegepast in deze projecten