En wat als….?

… het regent, de kleren vuil worden, een kind van een speeltuig valt, …. Buiten spelen houdt nu eenmaal bepaalde risico’s in. Sommige ouders vinden dat doodnormaal, andere zouden zoon- of dochterlief het liefst onder glazen stolp zetten. Wij bundelden enkele tips om mogelijke ‘praktische problemen’ van een natuurlijke speelplaats proactief aan te pakken en vragen te beantwoorden.

Praktische tips voor een nette klas

Vuile schoenen

1

Vuile schoenen van het buiten spelen? Plaats enkele eenvoudige, vaste 'schoenborstels' voor het binnengaan van de gebouwen. Klonters slijk vallen er zo af en kinderen vinden het leuk om te doen.

Zandalarm!

2

Zand van de zandbak belandt via schoentjes of jaszakken wel eens mee in de klas. Zet een paar grote veegborstels klaar op een vaste plaats en stel wekelijks per klas of leerjaar een 'veger' aan.

Op pantoffels

3

Een andere manier om de klas proper te houden, is om de kinderen binnen pantoffels te laten dragen. Voorzie een handig opbergsysteem voor de schoenen. Extra voordeel in de winter en bij veel regen: de schoenen kunnen drogen tijdens de lesuren en de kinderen houden hun voeten lekker warm met de pantoffels.

Regenpakjes

4

Een beetje regen houdt kinderen niet tegen. Investeer in een pakketje poncho's of regenpakjes en eventueel ook laarsjes voor de kleuters zodat ze toch kunnen ravotten als het regent. En voorzie ook een rekje waaraan ze kunnen drogen.

Ideeën om het onderhoud voor iedereen leuk te houden:

Werk met een wekelijks beurtsysteem waarbij telkens een andere klas in staat voor het opruimen van de speelplaats.
Geef elke klas de verantwoordelijkheid over een bepaalde zone van de speelplaats om ze in orde te houden en te onderhouden.
Praktische hulpmiddelen zoals een bladblazer (op accu) en duwborstelveger geven de leerlingen coole tools om mee aan de slag te gaan.
Handige, mobiele opbergdozen voor los spelmateriaal komen van pas.
Maak eenvoudige speelplaatsafspraken met de kinderen. Hou het helder, duidelijk en positief.
Bespreek de spelregels ook met collega’s. Ga hierover in dialoog. Wat voor de ene aanvaardbaar is, is dat niet noodzakelijk voor de andere.
Baken plantzones op een slimme manier af zodat jonge plantjes alle kansen krijgen om te groeien.
Erosie op speelheuvels kan je voorkomen door ‘indianenpaadjes’ af te bakenen waarlangs de kinderen op, over en door de heuvels kunnen lopen. De rest van de heuvel blijft zo beschermd en tegelijk hebben de kinderen meer spelmogelijkheden.

Is een blauwgroene speelplaats gevaarlijk?

Buiten spelen is de wereld ontdekken met al je zintuigen. In een rijke, gevarieerde spelomgeving worden kinderen uitgedaagd, gaan ze op ontdekking en tasten ze soms letterlijk grenzen af. En ja, daar hoort al eens een schram of een buil bij.

Pedagogen zijn het er over eens dat ‘risicovol’ spel onmisbaar is voor de ontwikkeling van kinderen. Pas op, we houden hier geen pleidooi voor gevaarlijke toestanden! Het is een goed idee om mogelijke risico’s vooraf in kaart te brengen en afspraken te maken binnen de school. Meer info hierover vind je via het Replay-project van Arteveldehogeschool.

Maar modderbroeken, vuile schoenen en zand in het haar… dat zijn geen risico’s! Dat is gewoon het gevolg van fijn spelen en ontdekken. Dat neemt niet weg dat je de klas proper wil houden. Hierboven vind je enkele tips.

Ook water houdt risico’s in, maar het kan een veilig speel-en leerelement zijn. Water toelaten op een speelplaats betekent dat kinderen in een veilige omgeving kunnen leren omgaan met water, het past in een integrale visie op spelen en geeft ontwikkelingskansen, net als mogelijkheden om kinderen op een speelse manier in aanraking te laten komen met ecologie en natuurbeleving.

Hieronder gaan we dieper in op enkele mogelijke risico’s.

Extra info vind je hier: Pimp je speelplaats en Buitenspel-Springzaad.be

Risico's

Algemeen

1

Veel risico's kunnen opgevangen worden door een doordacht ontwerp.

Enkele aandachtspunten hierbij (zie ook hiernaast):
- Oevers moeten vrij vlak zijn
- Welke leeftijd hebben de kinderen die er zullen spelen? Pas het ontwerp hierop aan.
- Wat is de maximale gewenste waterdiepte?
- Hoe past het nieuwe deel in het totaalplaatje?
- Probeer het ontwerp te (her)bekijken met de ogen van een kind

Daarnaast is het belangrijk om te communiceren. Bespreek vooraf wat voor iedereen haalbaar is en evalueer nadien. Heb ook voldoende aandacht voor vragen van ouders.

Verdrinkingsrisico: Erin is eruit principe

2

Algemene regel voor een waterpartij: als een kind in het water kan, moet het er zelf uit kunnen. De leerling moet dus overal kunnen staan en er langs de oevers makkelijk uit kunnen. Een open waterpartij (vijver, grote plas) heeft dan ook geen steile, maar zacht hellende oevers, zodat de kinderen voelen dat het water dieper wordt.

Nog enkele aandachtspunten om risico's te beperken:
- Garandeer altijd toezicht bij een open waterpartij
- Beperk de maximum waterdiepte
- Komen er geregeld kleuters op het terrein, dan wordt de waterpartij best afgesloten met een hek (minimum 1 meter hoog)
- Zorg voor een stabiele ondergrond (kiezel of zand, geen klei)
- Kijk bij het ontwerp naar valrisico's in en rond het water
- Vermijd dat kinderen ergens van grote hoogte kunnen afspringen

Water kan een veilig speel- en leerelement zijn. Het kan in verschillende vormen op de speelplaats aanwezig zijn. Je kunt water op de speelplaats brengen in watertafels of bakken. Waterbakken worden bovenaan afgesloten met een stevig afsluitbaar metalen rooster.

Bij wadi's is het de bedoeling dat er niet permanent water in staat: het blijft er maar kort aanwezig.

Waterkwaliteit

3

Er bestaat op dit moment geen kwaliteitsnorm voor speelwater. Wanneer regenwater gebruikt wordt, is het duidelijk dat dit geen drinkwater is (al zijn de risico’s bij enkele slokken zeer beperkt). Bacteriële vervuiling is altijd mogelijk, zeker wanneer water langere tijd stilstaat. In het ontwerp kan je hier rekening mee houden door te zorgen voor een beetje stroming en filters en/of waterzuiverende planten te voorzien. Of door op zo'n manier te ontwerpen dat drinken van het water ontmoedigd wordt.

Water dat lange tijd stilstaat, kan bacteriële vervuiling in de hand werken. Enkel in grote vijvers waarin voldoende waterplanten aanwezig zijn, is dit niet het geval aangezien het ecologische systeem in evenwicht is. Hierbij kan gestreefd worden naar zwemwaterkwaliteit. In andere gevallen is het interessanter om te werken met stromend water of droogvallende infiltratiekommen, ...