8 principes van een kwaliteitsvolle speelplaats
Het Consortium for Health, Intervention, Learning and Development (CHILD) en BLES gaan bij het ontwerp van een kwaliteitsvolle speelplaats uit van de volgende principes:
- Karakter
- Context
- Verbondenheid
- Verandering
- Kans
- Helderheid
- Uitdaging
- Veiligheid
Karakter
Door van binnen naar buiten te gaan, is er visueel en fysiek meer ruimte. Buiten krijg je het gevoel dat je kan ademen. Er is een andere set van emoties buiten. Het voelt rustgevend om buiten te zijn en kinderen kunnen zich aanpassen aan hun emotionele en sociale behoeften.
Bijvoorbeeld, als kinderen het nodig hebben, kunnen ze zich verstoppen voor de grotere groep. Binnen is het moeilijker voor kinderen om aan de groep te ontsnappen. Buiten zijn er minder beperkingen voor de kinderen. Ze kunnen zich op verschillende manieren vrij bewegen, schreeuwen als ze opgewonden zijn of andere luide geluiden maken. De buitenlucht is ook een dynamische, veranderende omgeving. De verandering is merkbaar en aantrekkelijk voor de kinderen.
Context
Context verwijst naar de kleine wereld van de speel- en leerruimte zelf, het grotere landschap dat het centrum omringt, en hoe ze met elkaar in wisselwerking staan. Houd rekening met het uitzicht, microklimaat, schaduw en beschutting, lawaai, privacy en mogelijke verontreinigingsbronnen.
Verbondenheid
Dit principe geeft de fysieke, visuele en cognitieve verbondenheid van de speelruimte zelf aan. Verbondenheid is fysiek, maar activeert ook de cognitieve ontwikkeling, zoals de manier waarop een hiërarchie van paden de beweging in een buitenruimte kan orkestreren en kinderen helpt die ruimte te begrijpen. Klassen en ruimtes die van binnenuit een directe fysieke en visuele verbinding met hun buitenruimte hadden, gebruikten de buitenruimte vaker dan de klassen die deze verbinding niet hadden. Paden waren belangrijke kenmerken van de onderzochte speelplaatsen. Ze veranderden de manier waarop de ruimtes werden gebruikt door kinderen en volwassenen. Die paden creëren de looplijnen die formeel en informeel spel en leren vorm geven.
Verandering
Bij verandering gaat het om zones van verschillende groottes die in de buitenruimte zijn ontworpen en hoe de hele buitenruimte in de loop van de tijd verandert. Het ontwerpteam moet ervoor zorgen dat verschillende zones plaats bieden aan verschillende aantallen kinderen en dat de gebruikte materialen van de zones zelf in de loop van de tijd ook kunnen veranderen.
Kans
Kans houdt een gebeurtenis in die iets mogelijk maakt. Een gelegenheid voor het kind om te creëren, te manipuleren, en een indruk achter te laten op de buitenruimte. Kans wordt ook wel ‘losse eindjes’ of flexibiliteit genoemd. Dit kan een moeilijke dimensie zijn voor professionele ontwerpers om te begrijpen, omdat zij gewoonlijk ontwerpen voor een definitieve functie.
Helderheid
Dit combineert fysieke leesbaarheid en visuele beeldvorming. Uit studies blijkt dat in ruimtes waar een grote speelstructuur het geografische centrum van de speelruimte innam (een traditionele plaats voor deze structuren), kinderen het moeilijk hadden om spelletjes te blijven spelen zoals tikkertje of fantasierijk spel omdat de speelstructuur het spel verdeelde in losgekoppelde zones. Opvoeders van jonge kinderen merkten op dat dit type van configuratie hun zicht op de hele speelruimte ontnam. Duidelijke in- en uitgangen naar de buitenspeelruimte, heldere toegangsborden en pijlen geven structuur aan de ruimte.
Uitdaging
Uitdaging verwijst naar de fysieke en cognitieve ontmoetingen die een speelruimte biedt. Het ontwerpteam moet bepalen welke soorten uitdaging de speelruimte moet bieden. Studies hebben aangetoond dat een gebrek aan uitdagende dingen om te doen in een speelruimte de belangrijkste reden is voor de toename van pesten.
Veiligheid
Kinderen moeten de kans krijgen om tot risicovol spelen te komen. We moeten hen leren om risico’s in te schatten en ermee om te gaan. Dit betekent niet dat een buitenruimte vol risico’s moet ontworpen worden. Wel dat over elke ingreep nagedacht moet worden in welke mate die bijdraagt tot een veilige speel- en leeromgeving. Een buitenruimte moet niet zo veilig als mogelijk ingericht worden, wel zo veilig als nodig. Een goede risicoanalyse van de ontworpen ruimte is dus belangrijk.
°2021 BLES – Originele tekst van Consortium for Health, Intervention, Learning and Development (CHILD), Canada.